De herdenking op het Jonas Daniel Meijerplein werd druk bezocht, op de warmste dag ooit in februari, waren 3000 bezoekers. Na het voorwoord van Thijs Middeldorp en Jaïr Stranders, de voorzitters van het Comité Herdenking Februaristaking 1941, droeg actrice Nazmiye Oral twee gedichten voor en sprak de burgemeester van Amsterdam Femke Halsema. Zangeres Eva van Manen zong een lied.
Hierna werden bloemen en kransen gelegd gevolgd door het defilé.
In het openingswoord van Jaïr Stranders en Thijs Middeldorp, de voorzitters comité Herdenking Februaristaking 1941, maakten de link naar het heden. “Deze collectieve daad van verzet – uniek in bezet Europa – spreekt nu, na 78 jaar nog steeds tot de verbeelding, zeker ook wanneer je de vraag stelt ‘Wie waren de stakers die werkten in de Haven, bij het GVB, Gemeentereiniging, Albert Heijn of HEMA? Wat bewoog hen? Wie besloot na heftige discussie op de afdeling of op de werf om wel de straat op te gaan, en wie bleef veilig binnen? De stakers van toen geven ons nog altijd een belangrijk en inspirerend signaal. Zij kwamen op voor een ander, voor de ander die onder lag. Toen, bij de Februaristaking, ging het om hun buren, vrienden, collega’s, stad- en landgenoten. Nu, in deze tijd, roept dat de vraag op: ‘wie is vandaag de Ander?’ Wie ligt er vandaag onder? “
Lees hier het openingswoord.
Actrice Nazmiye Oral droeg twee gedichten voor. Het gedicht Ketenen van Kemal Burkay , een Turks Koerdische dichter en politicus en het gedicht De Ander van haarzelf.
“Hoe groot de afstand ook is, zoeken, aanraken, de hand reiken naar elkaar
En nooit opgeven.. nooit opgeven.
Ik sta hier als de dochter van een moslim moeder
En als een dochter van dit land
In dank voor hen”
Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam zei “We herdenken de Februaristaking niet omdat het lot van Joodse Amsterdammers erdoor veranderde: 60.000 stadgenoten werden vermoord.
Wij herdenking de staking ook niet als het bewijs van de kracht van onze stad. Daarvoor was er teveel verraad, medewerking en onverschilligheid. Voor, tijdens en na de oorlog. Met de februaristaking denken we aan het fatsoen, de moed en het diepe mededogen van de stakers, gewone Amsterdamse arbeiders. Zij zijn het beste deel van onze historie, zij waren de Amsterdammers die wij willen zijn.”
Ze riep ook op om waakzaam te blijven. “Wij herdenken de staking als een voorbeeld van uitzonderlijke burgermoed. En ook als een aansporing om moedig zijn en op te staan – als het nodig is – tegen onrecht, tegen rassenhaat, tegen antisemitisme en discriminatie als die de kop opsteken en onze gemeenschap, onze stadgenoten bedreigen.”
Zangeres Eva van Manen en gitarist Lito Mabjaia brachten het lied Omdat we verder gaan.
“we herdenken, monumenten
met namen: je bent niet een nummer,
geloof noch je woonplaats, onschuldig
en toch het gebeurde, en wij keurden het af
maar wel pas achteraf toen het te laat was
en toch is dat weten ons gegeven”
Daarna werd om vijf uur bij het luiden van de klokken het defilé geopend en werden vele bloemen en kransen gelegd. Het Comité Herdenking Februaristaking 1941 met oud-voorzitters mevr. Tinie IJisberg en mevr. Joke Koningh openden het defilé, gevolgd door burgemeester en wethouders van Amsterdam die samen met plv. voorzitter van de gemeenteraad dhr. Rik Torn een krans legden.
Daarna volgden namens de Staten Generaal plv. voorzitter mevr. Vera Bergkamp, namens de Staatssecretaris van VWS directeur generaal dhr. K. van der Burg en mevr. M. Dam, de Ambassadeur van Israël dhr. Aviv Shir-On, de commissaris van de Koning van de Provincie Noord-Holland dhr. Arthur van Dijk, de Verzetskoepels (COVVS), de voorzitter van het dagelijks bestuur van Stadsdeel Centrum mevr. Mascha ten Bruggencate, de sprekers Nazmiye Oral en zangeres Eva van Manen en namens ADO, Ajax, en KNVB clubicoon Lex Schoenmaker, directeur Rutger Arisz en voorzitter Michael van Praag.
Zij werden begeleid door scholieren die Erfgoeddragers zijn van het project Oorlog in mijn Buurt en jongeren van de Jeugdtheaterschool.
Daarna werden bloemstukken en bloemen gelegd door nabestaanden van februaristakers, Amsterdams 4 en 5 mei comité, Gemeentes uit de Zaanstreek, ‘t Gooi, Kennemerland, Utrecht en overige gemeentes uit het land, Vakbonden en Politieke partijen, Jongerenorganisaties en maatschappelijke organisaties. Vele bezoekers volgden. Zoals elk jaar kon het publiek napraten op het plein met chocolademelk. Ook was er een speciale editie van de herdenkingsposter door kunstenaar Roosje Klap te koop.
Media aandacht
De herdenking van de Februaristaking 1941 kreeg in 2019 veel aandacht in de pers. Het bekladden van de Dokwerker door vandalen, op de vrijdag voor de herdenking zorgde voor veel reacties.
Er verschenen artikelen in alle landelijke en regionale dagbladen en er was veel aandacht op radio en tv. O.a. het NOS Journaal, de Amsterdamse tv zender AT5 maakte een reportage, radiozender Amsterdam FM en NPO Radio 1 hielden interviews en dagbladen als Volkskrant, Het Parool, de Telegraaf, AD, Trouw en de grote regionale kranten publiceerden vooraf en achteraf. In het NRC stond een grote spread over de herdenking en de jongeren theatervoorstelling. Ook online bij onder meer nu.nl, nos.nl en at5.nl was er aandacht.
De herdenkingskrant werd samen met de posters breed verspreid in Amsterdam en aan alle donateurs toegezonden. In het MUG magazine (gratis verspreid in heel Amsterdam) was de herdenkingskrant ingestoken en er was een hele pagina in de Gemeente Amsterdam krant.
In samenwerking met de Gemeente Amsterdam werd een video portret van de jonge theatermakers en hun voorstelling over de Februaristaking gemaakt, dat op AT5 werd uitgezonden. Ook maakte de gemeente Amsterdam voor hun social media een video over het Dokwerkertjes basisscholen- en kunstproject van De Rode Loper op School.
Via de social media kanalen (Facebook, Twitter en Instagram) werd een video verslag gemaakt en verslag gedaan met foto’s en tekst.
Op twitter werd #februaristaking maandag 25 februari trending topic.
Kunstenaar Roosje Klap (https://www.roosjeklap.nl/) had de poster voor de herdenking in 2018 ontworpen.
Randprogramma 2019
Rondom de herdenking werd een uitgebreid randprogramma georganiseerd door diverse organisaties met de Februaristaking 1941 als thema of inspiratiebron.
Wie is de Ander?
De herdenking van de Februaristaking geeft nog altijd een inspirerend en belangrijk signaal om op te komen voor een ander en om waakzaam te zijn voor antisemitisme, racisme en uitsluiting. Op onze uitnodiging voert Journalist Lex Bohlmeijer (De Correspondent) gesprekken over het thema De Ander. Wie is De Ander voor wie we willen opkomen? Is er een grens aan solidariteit? Hoe moet je omgaan met vijandschap?
Het eerste interview hield hij met directeur Mardjan Seighali van Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF. Ze was 17 jaar toen ze onder erbarmelijke omstandigheden werd vastgezet in Iran. Nu zet zij zich in Nederland in om vluchtelingen te helpen, en verzet zij zich tegen elke vorm van tweedeling. ‘Wraak is wat jouw leven breekt. De haat ontneemt je de vrijheid.’
Het verslag van de herdenking is hier binnenkort te beluisteren.
School der Poëzie, Theatervoorstelling en Dokwerkertjes
Leerlingen in het voortgezet onderwijs maakten gedichten rond de herdenking met de School der Poëzie, die 7 februari in de OBA werden gepresenteerd.
Lees hier de winnende gedichten van de wedstrijd
Op zondag 24 februari speelden jongeren van de Jeugdtheaterschool onder begeleiding van theatermakers van Theater Na de Dam een korte voorstelling over de Februaristaking rondom de Dokwerker.
Bij de herdenking zetten leerlingen van basisscholen hun persoonlijke dokwerkertjes neer die ze gemaakt hebben met het project De Rode Loper op School.
Expositie in de Mozes en Aäronkerk
De fototentoonstelling IK, JIJ, HIJ, WIJ, JULLIE, ZIJ, over de razzia op het Jonas Daniël Meijerplein was te zien in de Mozes en Aäronkerk. Een initiatief van cameraman en fotograaf Bernd Wouthuysen i.s.m. met fotograaf Daniël Koning en ontwerper Peter Jonker. De expositie was daarna tot 4 maart te zien bij Stichting Kindermonument.
Meer herdenkingen
Vooraf werd herdacht in Amsterdam West bij de Dirk van Nimwegen plaquette. Het Amsterdamse FNV-comité organiseerde een bijeenkomst in de Stopera waar onder andere Rutger Groot Wassink een toespraak hield.
Dinsdag 26 februari werd de Februaristaking herdacht in de gemeente Zaanstad, in Hilversum en dit jaar voor het eerst in Weesp.
