Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig
Heldhaftig, vastberaden, barmhartig, is het devies dat in het Wapen van Amsterdam staat en dat na de Tweede Wereldoorlog aan onze stad werd gegeven door koningin Wilhelmina. Het verhaal gaat dat zij het devies heeft gegeven als eerbetoon aan de moed die de Amsterdammers hebben getoond tijdens de Februaristaking. Het is lastig na te gaan of dit daadwerkelijk de reden is, maar vast staat dat de Februaristaking een ijkmoment in de geschiedenis van Amsterdam is. Het was het eerste, grootschalige protest tegen de onderdrukking, vernedering en vervolging van Joden. Niet alleen in Nederland, maar ook in Europa . Amsterdammers stonden op voor Amsterdammers en gaven uiting aan hun woede over het onrecht dat onder hun ogen geschiedde. Het was een staking van mondige, dappere mensen die vonden dat zij dit onrecht wat hun stadgenoten, hun buren en hun vrienden aangedaan werd niet over hun kant konden laten gaan. Het is bekend: de stakers werden keihard aangepakt en velen moesten het met hun leven bekopen.
Sinds 1946 wordt deze staking herdacht. Eerst door de mondige, dappere mensen zelf, maar naar mate de tijd verstreek – en de generaties die er bij waren ingehaald werden door de tijd – werden de staking en de stakers herdacht door hen die de herinnering levend wilden houden en die het devies van de stad op deze manier blijvend glans wilden geven. Het Amsterdam van nu is een stad die qua demografie heel anders is dan die stad van 1941. Tegenwoordig hebben we Amsterdammers uit alle windstreken, van alle religies en gezindten; volgens de website van de gemeente Amsterdam hadden de meeste Amsterdammers (59%) in 2023 een migratieachtergrond. Maar grofweg kun je denk ik zeggen dat de bewoners van toen en nu twee dingen delen: een liefde voor de stad en die Amsterdamse mondigheid.
Op 7 november 2024 speelde ons mooie Ajax tegen Maccabi Tel Aviv, en in de periferie van deze wedstrijd vond er veel geweld plaats in het centrum van de stad. Er werd gesproken over een pogrom, over hooliganisme en islamofobie en al snel werden de feiten ondergeschikt aan de politieke mening van de mensen die er als de kippen bij waren om deze treurige gebeurtenissen te duiden. Religieuze groepen uit de Amsterdamse samenleving werden gebruikt om er, nationaal politieke munt uit te slaan. Terwijl de stad behoefte had aan gesprek, wonden likken en wederzijds begrip, kreeg ze kritiek, commentaar en woede vanaf de zijlijn. Dit los alleen niks op, het vergroot het onbegrip alleen maar.
Gelukkig veerde de stad terug. Al snel verscheen er een video van BA-ers Bekende Amsterdammers, mondige mensen, die Amsterdam een hart onder de riem staken. Die kleur bekenden: ‘ Rellen, jodenjacht, moslimhaat en racisme? Niet in mijn stad gap!’ In een video van nog geen twee minuten zetten zijn the record straight, ‘ zogaan we niet met elkaar om in Amsterdam’. Hoewel deze Amsterdammers het politiek waarschijnlijk niet over alles met elkaar eens zijn, hebben ze wel een aantal dingen gemeen; ze hebben burgerlijke moed, het zijn mondige mensen en ze herkennen de noodzaak om op te staan voor Amsterdam en haar Amsterdammers, en met elkaar om te gaan als medeburger, niet als tegenpolen. Dit soort initiatieven op moeilijke momenten zorgen ervoor dat de stad Heldhaftig, Vastberaden en Barmhartig is en blijft. Ik denk dat de staker van 1941 er trots op zouden zijn.
David Hein (comitélid)
