STAAKT! STAAKT! STAAKT! HERDENKING FEBRUARISTAKING 2025
Op dinsdag 25 februari kwamen we op het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam samen ter nagedachtenis aan het verzet dat 84 jaar geleden plaatsvond, tegen de nazi’s én de tegen de onrechtmatige behandeling van Joodse stadgenoten. We herdachten hen die moedig in opstand kwamen. We keken op naar de Dokwerker, maar dit jaar stonden we ook samen met de Dokwerker. We draaiden ons om. We rechtten onze rug. Want zoals voorzitter van het comité Jaïr Stranders in zijn welkomstwoord zei; ‘Om zelf niet te verharden kost veel uithoudingsvermogen, innerlijke kracht én zachtheid. Het vraagt om het rechten van je rug, zoals de Dokwerker hier in ons midden.’ In deze tijd is ‘de herdenking naast het eren van de stakers van toen ook een aansporing om waakzaam te blijven voor én strijdbaar te zijn tegen hedendaagse vormen van antisemitisme, intolerantie, uitsluiting en discriminatie’, aldus Stranders. Dus keken we met de Dokwerker mee de toekomst in, met een rechte rug, klaarstaand voor die momenten waarop wij onze verantwoordelijkheid moeten nemen voor onze samenleving.
‘We moeten elke dag weer pal staan voor de rechtsstaat, democratie en mensenrechten, in binnen- en buitenland. Deze zaken mogen niet vanzelfsprekend zijn. Maar in deze strijd mogen we elkaar niet uit het oog verliezen. We moeten ons ervoor blijven inspannen de menselijkheid in de ander te herkennen en erkennen. Daarmee doen we de stakers van toen, vandaag en in de toekomst het meest recht.’ Jaïr Stranders.
84 jaar geleden is helemaal niet zo lang geleden
Na Jaïr Stranders nam journalist en schrijver Sheila Sitalsing het woord. Ze opende haar toespraak met een vraag die iemand haar stelde; heeft herdenken zin? En of we er dan niets van hebben geleerd, al die jaren?
‘Een herdenking is een ritueel, om de moed en de opoffering, 84 jaar geleden, van immens dappere mensen te gedenken, een eerbetoon aan een uitzonderlijke daad van medemenselijkheid onder barre omstandigheden, een herinnering aan hoe politiek verweer tegen een fascistisch systeem kon uitgroeien tot uniek, breed burgerlijk verzet tegen de Jodenvervolging dat mensen boven zichzelf heeft doen uitstijgen.
Zo’n unieke gebeurtenis moet je niet nodeloos belasten met triviale zorgen uit het heden. Maar we kunnen niet doen alsof er niet van alles aan de hand is, dat van alles te maken heeft met de reden dat we hier staan. 84 jaar geleden is helemaal niet zo lang geleden, soms voelt het als gisteren, soms als vandaag.’ (…)
‘De mens is hardleers en vergeet snel.
Daarom heeft herdenken zin.’ (…)
‘Iemand (iemand anders) vroeg of verzet zin heeft.’ (…)
‘Maar verzet komt niet voort uit de vraag of het zinvol is, of nuttig. Verzet drijft op de overtuiging dat het anders moet, op de hoop dat het anders kan, op de wetenschap dat wie zich bij voorbaat neerlegt bij de macht van de bullebak uiteindelijk zijn menselijkheid zal verliezen.
Verzet brengt hoop.’ Sheila Sitalsing.
Verzet is het wonder van iemand die weigert
Na Sheila Sitalsing luisterden we naar een voordracht van schrijver en dichter Marjolijn van Heemstra. Het gedicht schreef zij speciaal voor de Herdenking Februaristaking.
‘Verzet is het wonder van iemand die weigert
mee te bewegen met de slinger van haat,
begrijpt dat het grootste verhaal uiteindelijk
de liefde is en dus het opstaan voor elkaar.
Een massa wonderen in optocht kan achteraf
zo simpel lijken: een samenkomst van mensen
die doen wat nodig is. De terugblik strijkt glad
wat dit voor elk afzonderlijk lichaam heeft betekent:
staken en misschien wel sterven, niet wetend
of de tijd je ooit gelijk zal geven. De risico’s van liefde
zonder garantie op triomf. Hun weigering een schijnsel
in de koplamp van geweld, zacht geflakker
van wat de mens de moeite waard maakt.
Het is moeilijk in te beelden (staken en misschien
wel sterven) hoewel langzaamaan steeds minder
moeilijk. Er is licht dat verblindt en licht dat verbindt
en als de schijnwerpers blazen is het noodzaak
de ogen gevoelig te maken voor gradaties,
te navigeren op de wonderen die door de tijd
heen glimmen, in hun daad de glans te zien,
waar nodig op te staan.’
Tot slot speelde de van oorsprong Syrische muzikant Ahmad Naffory een door hem geschreven lied.
Defilé
Om vijf uur werd het defilé geopend door het Comité Herdenking Februaristaking 1941, Daarna volgden het College van Burgemeester & Wethouders van Amsterdam, de vice-voorzitter van de Eerste Kamer en ondervoorzitter van de Tweede Kamer, de staatssecretaris van het ministerie van VWS, de consul van Israël, de gedeputeerde van de Commissaris van de Koning van Noord-Holland, het Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers en het Stadsdeel Amsterdam Centrum namens alle stadsdelen.
De bloemstukken werden aangereikt door de jonge dansers van de voorstelling NELLIE, die voorafgaand aan de herdenking werd opgevoerd. Onder leiding van theatermaker Nanska van de Laar (De Dansonderneming) verdiepten jongeren zich in de geschiedenis van Hoorn ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. NELLIE is een eerbetoon aan de jongste dochter van de bekende Hoornse verzetsstrijders Trien en Bart de Haan. Als 15-jarige brengt Nellie al illegale krantjes rond. Na de arrestatie van haar moeder in 1942 neemt ze de zorg op zich voor de vele onderduikers die haar ouders in hun woning aan de Noorderstraat 12 in Hoorn opvangen.
Het comité is dankbaar voor de grote opkomst voor de herdenking die mede dankzij trouwe vrijwilligers weer kon plaatsvinden. De beelden van de Dokwerkertjes zijn te zien via Stichting De Rode Loper op School en de gedichten van leerlingen zijn teruglezen via School der Poëzie. Nog niet uitgekeken en uitgelezen? Ga dan naar destadmoetplat.nl en bekijk de geïllustreerde vertelling van de Februaristaking uit 1941.
