In de snijdende kou verzamelen op zaterdag 25 februari steeds meer mensen zich rondom de Dokwerker. De Dokwerker, die de stakers memoreert die zich verzetten tegen de Jodenvervolging en tegen de bezetter. De solidariteit die de februaristakers hadden voor hun medemens, hebben wij hard nodig in de huidige wereld, zegt Jaïr Stranders, voorzitter van het Comité Herdenking Februaristaking 1941. Hij benadrukt in zijn openingswoord de moed die de stakers hadden tijdens de Februaristaking destijds, inmiddels 82 jaar geleden. De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog vormt minder en minder een ijkpunt onder jonge mensen, aldus Stranders. Juist hierom is het zo belangrijk dat we vandaag weer samen zijn gekomen om de Februaristaking te herdenken en de herinnering levend te houden.
Op het Jonas Daniël Meijerplein gloeien de vuurkorven, in een poging de bezoeker wat warmte te bieden. Het is een stralende februari dag, de zon laat voor het eerst in dagen haar gezicht zien, maar het is ijskoud. Net als Jaïr Stranders, roemt Tuur Elzinga de moed van de stakers. “Staken vergt moed. Staken is een daad van verzet – verontwaardiging omgezet in actie.” Over de moed van de gewone mensen, de groenteboer, de havenarbeider en de huisschilder, die zeven maanden na de Februaristaking uit hun huizen werden gesleurd en met geweld werden verhoord en berecht. “Hun belangrijkste wapens: verontwaardiging, overtuiging en moed”, aldus Elzinga.
Elzinga, die zijn voordracht houdt met het vuur van een vakbondsleider, roept ook ons vandaag op ons uit te spreken tegen het onmenselijke en tegen onrechtvaardigheid. “De Dokwerker doet een appèl aan ons. Spreek je uit als de vrijheid in gevaar komt. Spreek je uit als onze democratische rechten onder druk komen te staan. Als de vrijheid door de één wordt misbruikt om de vrijheid van de ander te beperken. Als democratische rechten van minderheden worden beknot.”
Onder de gasten bij de herdenking zijn uiteenlopende hoogwaardigheidsbekleders en politiek prominenten, zoals locoburgemeester Marjolein Moorman, wethouder Rutger Groot Wassink, wethouder Sofyan Mbarki, wethouder Hester van Buren, de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer Jan Anthonie Bruijn en Vera Bergkamp, burgemeester van Utrecht Sharon Dijksma, oud-burgemeester van Amsterdam Job Cohen, burgemeesters en wethouders uit de Zaanstreek en het Gooi, en vele anderen.
Jaïr Stranders vraagt in zijn welkomstwoord aandacht voor lesprogramma’s over WO2. Juist nu steeds minder mensen in Nederland voldoende kennis hebben over de Tweede Wereldoorlog – sommigen twijfelen zelfs aan de holocaust – is onderwijs hierover van het grootste belang, stelt Stranders. Mede om die reden heeft het Comité Herdenking Februaristaking 1941 dit jaar een lesprogramma ontwikkeld voor middelbare scholen om aandacht te schenken aan de unieke Februaristaking en de rol van verzet in de Tweede Wereldoorlog.
Spoken word artiest en multidisciplinair maker Roziena Salihu schreef speciaal voor de herdenking een gedicht over moed, een eigenschap die ze vooral kent uit verhalen over ridders en andere helden. Maar volgens Salihu draait moed niet om de afwezigheid van angst. “Het is dat ondanks dat je het eng vindt, je het toch gewoon doet.”
Met het voor speciaal voor vandaag geschreven lied ‘De Menselijke Nee’ sluit Lucky Fonz III dit jaar de herdenking af. In het staken hoort Lucky Fonz III de menselijke nee. Het lied van Lucky Fonz III doet het publiek verstillen, meegevoerd in de kracht van het verzet en geraakt door de tonen van gitaar en mondharmonica.
Tijdens de laatste klanken van Lucky Fonz III leggen de jonge acteurs van het locatietoneelstuk Strijders dat voorafgaand aan de herdenking twee keer werd opgevoerd, samen met de aanwezigen kransen bij De Dokwerker. De voorstellingen, gemaakt door Meervaart Jong en Theater Na de Dam, waren volledig uitverkocht. Het is verder stil op het plein, het geluid van de kerkklokken op de achtergrond brengt de bezoeker voor even terug naar toen. Toen de stakers de moed vonden zich te verzetten, in stilte fluisterend over het verzet, maar vervolgens luid bulderend door de hele stad en daarbuiten. Zo barst vlak na de kerkklokken het geluid op het plein weer los, komt de stad weer tot leven en drinken we chocolademelk rondom het vuur. Pratend over moed, het hier en nu en over de toekomst, want Elzinga heeft gelijk: “Dit monument heeft betekenis, is relevant. Ook, juist ook, hier en nu.
